Tajemnice Nabokova

Vladimir Nabokov to jeden z najbardziej tajemniczych i fascynujących pisarzy XX wieku. Choć historia jego życia jest tematem dziesiątek badań i publikacji, dopiero niedawno okazało się, że podobnie jak jego bohaterowie, Nabokov miał nie jedną, ale wiele ukrytych twarzy.

booklips.pl

Dla niektórych jest prawdziwym artystą, dla innych cieniem innego herosa rosyjskiej literatury, Dostojewskiego, z którym zmagał się przez całe życie. Do tej pory wiedzieliśmy, że Nabokov hołduje idei sztuki dla sztuki, jak pokazał to na przykład w mistrzowskiej „Rozpaczy”, że poszukuje wartości estetycznych dla nich samych, nic sobie nie robiąc z obyczajowych czy moralnych tabu. Gdyby wciąż żył, obchodziłby właśnie sześćdziesięciolecie wydania „Lolity”, jego złotego dziecka, które przyniosło mu tyleż sławy, co krytyki na całym świecie. Jednego nie można Nabokovowi odmówić – ogromnego talentu i wrażliwości na piękno, i to pisane, i podziwiane innymi zmysłami. Każda powieść pisarza, niezależnie od tego, czy tworzył ją po rosyjsku czy angielsku, to arcydzieło dopracowane w najdrobniejszych szczegółach, tak jakby autor pochylał się nad składnią, brzmieniem, wymową każdego zdania. Nabokov wzniósł sztukę pisania powieści na wyżyny. Mimo to, jego nierzadko kpiący, rezolutny sposób bycia i swobodny stosunek do literackich świętości irytował zarówno krytyków, jak i innych pisarzy.

Andrea Pitzer, autorka „Ukrytej historii Vladimira Nabokova”, która ukazała się w naszych księgarniach pod koniec stycznia, wydaje się przekonywać, że Nabokov to nie tylko człowiek całym sercem oddany sztuce pisania i entomologii, ale o wiele więcej. Najnowsza biografia pisarza nie jest poświęcona drobiazgowej analizie jego życia, stosunkowo niewiele jest też dywagacji na temat filozoficznych przemyśleń pisarza. Pitzer umieszcza Nabokova wśród bliskich mu osób w określonej scenerii historyczno-obyczajowej, w której czyny i decyzje pisarza stają się odpowiedzią na dramatyczne wydarzenia w Rosji i Europie, na zawsze odciskając piętno w jego świadomości.

Rewolucja bolszewicka zmusiła rosyjską arystokrację do ucieczki z ojczyzny. Nabokov, już wówczas znany w Moskwie i Petersburgu, podjął decyzję o wyjeździe do Cambridge, gdzie mógł rozwijać się literacko. Spokój odnaleziony w murach akademickich nie trwał zbyt długo. Na początku lat dwudziestych pisarz przenosi się do Berlina, gdzie poznaje swoją przyszłą żonę, Żydówkę Verę Slonim. Gdy partia nazistowska zdobywa w Niemczech popularność, Nabokov podejmuje decyzję o przeniesieniu się do Paryża. Dwa lata później wybucha druga wojna światowa, a pisarz, jego żona i synek Dimitri nie mają innego wyjścia, niż spróbować przedostać się do Stanów Zjednoczonych, co udaje im się w 1940 roku.

Pitzer w swojej biografii ujawnia nowe fakty z życia Nabokova, które udało się ustalić po odtajnieniu dokumentów wywiadowczych i wojskowych. Wskazuje, w jaki sposób szukać w powieściach Nabokova tropów prowadzących do przerażających wydarzeń z historii XX wieku, zawoalowanych w dywagacje estetyczne i psychologiczne. Autorka odkrywa przed nami zupełnie innego Nabokova, już nie tylko arcymistrza wielowarstwowych bajek, ale skrupulatnie rejestrującego to, co się dokoła niego dzieje dokumentalistę, który wspomnienia z wojny i przemyślenia dotyczące rewolucji październikowej ukrył głęboko pomiędzy kartami swoich powieści.

„Ukryta historia Vladimira Nabokova” to pierwsza książka Andrei Pitzer, dziennikarki i publicystki związanej z uniwersytetem Harvard. W Polsce biografia ukazała się nakładem wydawnictwa Muza SA.

Lidia Pustelnik

ZOSTAW ODPOWIEDŹ