Szyfrogramy MSZ dotyczące wyborów 4 czerwca 1989 r. (do pobrania plik PDF)

Zbiór otwiera dokument z 14 stycznia 1989 r., w którym minister spraw zagranicznych Tadeusz Olechowski informuje placówki o rozmowach z „Solidarnością” w kontekście trwającego X plenum PZPR. Ostatnie dokumenty w wyselekcjonowanym zbiorze, to informacje o rezultacie głosowania i przyznanie się władz, że „wyniki wyborów były pewnym zaskoczeniem”. Dokument zamykający zbiór, to okólnik dyrektora Departamentu Łączności MSZ ostrzegający placówki o zagrożeniu inwigilacją obcego wywiadu w związku z wynikiem wyborów. By pomóc  w lekturze depesz przygotowano listę szyfrogramów (plik PDF), listę ich autorów (plik PDF) oraz wykaz stosowanych skrótów (plik PDF).

Okólniki miały także charakter wytycznych dla dyplomatów do wykorzystywania w rozmach prowadzonych w kraju urzędowania. Pracownikom polskich placówek nakazywano włączenie się w trwającą kampanię wyborczą oraz przekazywano instrukcje, na którego konkretnie kandydata PZPR należy głosować.

Publikowany materiał archiwalny ukazuje działania strony partyjno-rządowej, która rozpoczyna rozmowy z opozycją w celu uspokojenia sytuacji w kraju (wygaszenia fali strajków) oraz w nadziei na poprawę wizerunku na Zachodzie i zwiększeniu szans na uzyskanie kredytów i zintensyfikowanie współpracy gospodarczej. Odtajnione szyfrogramy uwidaczniają także słabość PZPR i brak pełnej kontroli nad aparatem partyjnym oraz trudności we współpracy z OPZZ.

Wśród prezentowanych dokumentów znajdują się także informacje o działaniach podejmowanych wobec krajów socjalistycznych, z „niepokojem obserwujących polski eksperyment”. Ambasadorom Polski w krajach bloku wschodniego polecano działać uspokajająco i przekonywać, że zmiany nie są „wyprzedażą socjalizmu” lecz „zdecydowanym dążeniem do jego umocnienia”. Podobnie działano też w kraju. Z akredytowanymi w PRL ambasadorami państw socjalistycznych cyklicznie spotykał się Józef Czyrek – członek Biura Politycznego KC PZPR odpowiedzialny za sprawy zagraniczne. „Bratnie” kraje uspokojono zapewnieniem, że „Solidarność” nie odrodzi się taka, jaka była przed stanem wojennym.

Odtajnione szyfrogramy wskazują, że wiele uwagi poświecono również kwestii organizowania punktów wyborczych w polskich placówkach dyplomatycznych i pozyskaniu głosów Polonii. Trudności – z punku widzenia władz – przysparzała możliwość powoływania przedstawicieli „Solidarności” do obwodowych komisji wyborczych (również zagranicznych).

Ciekawe uzupełnienie zbioru stanowią dokumenty ilustrujące niechętne stanowisko władz w sprawie udzielenia wizy Zbigniewowi Brzezińskiemu, który jednak ostatecznie odwiedził Polskę w czasie wyborów.

źródło: msz.gov.pl