Nie oszukujmy się, wielu ludzi przyjeżdża do stolicy robić „karierę”. Dla jednych tą karierą będzie siedzenie po godzinach w korpo i zasuwanie na najwyższych obrotach. Dla innych praca w sieciówce – ale ważne, że za wyższe pieniądze niż w swoim rodzinnym mieście. Dla jeszcze innych kariera naukowa. Warszawka jest dobrym rynkiem pracy. Szczególnie dobra jest dla Influencerów, których tu masa, (wiecie o co chodzi: ” -czym się zajmujesz? – jestem modelką na Instagramie, a Ty? -a ja jestem zawodowym rajdowcem w Nees for Speed -ale to przecież nie jest prawdziwa praca -no właśnie, to jest nas dwoje”. Takie czasy. Stolica dobra też jest dla ludzi chcących zrobić karierę w modelingu czy szeroko pojętych mediach. Ale jak wiadomo, popularnym, ponadprzeciętnym i charakterystycznym aktorem z prawdziwego zdarzenia, ciężko jest zostać, od tak. Aktorem jakimkolwiek – raczej łatwo, wystarczy mały skandalik – takie czasy part2. Wiele osób zaczyna tutaj od statystowania – statystą może zostać praktycznie każdy, tak naprawdę nie potrzeba tutaj nawet dużej charyzmy. Dla niektórych to droga ku sławie – droga na wielki ekran. Dla innych sposób na dorobienie i fun. Dla kolejnych przygoda. Niektórzy – ci bardziej zdeterminowani załapią bakcyla i pójdą dalej. Inni szybko się poddadzą i wiecie co – wcale mnie to nie dziwi. Tak się składa, że od dłuższego czasu obracam się, w mniej lub bardziej, medialnym środowisku i przygody ze statystowaniem też miałam okazję spróbować. Rozmawiałam również z wieloma statystami. Niekiedy miałam okazję przyglądać się, bądź uczestniczyć w kilku sytuacjach. Informację więc mam z pierwszej ręki. Dla osób nie będących w temacie może się to wydawać fajne. Jaka jest jednak prawda o statystowaniu? Dosyć kiepska. Sami zobaczcie.

Zarobki:

Dementuje wszystkie domysły. Po pierwsze – jak wiadomo aktorzy zarabiają olbrzymie pieniądze – za jeden dzień zdjęciowy – kilka tysięcy – to normalne wśród popularnych twarzy. Z kolei dzień na planie reklamy to, spokojnie kilkanaście tysięcy, dla głównych bohaterów. Oczywiście więcej warte są prawa autorskie, niż sama gra autorska. Epizodysta – potrafi zaroić kilkanaście PLN-ów, za krótkie wystąpienie na szklanym ekranie (bądź nawet to w internecie). Natomiast statysta… Jeśli ktokolwiek robi to w celach zarobkowych i traktuję jako główne źródło dochodów to… mocno współczuję. Jest to realne tylko w momencie w którym wciąż jesteś na utrzymaniu rodziców – bądź kogoś innego, nie wnikajmy. Umówmy się – ze statystowania wyżyć się nie da – nawet jeśli na plany filmowe śmigasz codziennie – co jest do zrobienia (ale może być wykańczające i mocno obciążające psychikę, serio). Jaka jest prawda? Zależy od agencji, planu zdjęciowego i długości jego trwania. Jeżeli w ogłoszeniu jest napisane, że proszą o całodzienną dyspozycję – nie łudź się – będzie to cały dzień – czasem nawet zahaczy o noc. Stawka – 100 zł? Kalkulując 12 h pracy (ciężkiej pracy), za 100 zł? Bilans jest kiepski. Kolejna możliwość to dyspozycja na pół dnia – poranna lub popołudniowa (często też zdarzają się plany nocne) – tutaj stawki to 50-70 zł. Też nie za ciekawie, bo w zasadzie to 8 h pracy, czyli klasyczna dniówka.

Jakiś czas temu miał miejsce strajk statystów, którzy domagali się podwyżek za swoją pracę. Wcześniej stawki były żałośnie śmieszne – 40 zł za 8 h pracy? Dochodziło do sytuacji, że było to 3,75 za godzinę. Zbuntowani statyści, uznali więc strajk za najlepsze rozwiązanie i formę dialogu z nieuległymi agencjami. Pomimo, że protest przyniósł minimalny skutek – to ciągle za mało. Mniej niż minimalna stawka godzinowa w Polsce. Czysty wyzysk. Można więc stwierdzić, że stawki te praktycznie nie zmieniają się od lat. Statystowanie się zwyczajnie nie opłaca. Wbrew opinii publicznej – gdzie praca na planie, w telewizji, w mediach, kojarzy się z wielkimi kokosami. Warto także wspomnieć, że kwota często zależy od produkcji. Najgorzej tutaj wypada statystowanie na widowni, w różnego rodzaju programach rozrywkowych.  Przykładowo – pojawienie się na planie u „Kuby Wojewódzkiego”, na widowni „The Voice of Poland”, „Śpiewajmy Razem – All Together Now” czy „Jaka to melodia”, to zarobek- 40-50 zł. Statystowanie na planach popularnych seriali typu – „Klan”, „Na dobre i na złe”, „Czas honoru” czy „Hotel 52”, to obecnie kwoty 45-100 zł. Udział w popularnym filmie, pokoju  „Listy do M.” to kwoty 80 – 140 złotych. Z kolei seriale, których obecnie jest zdecydowanie najwięcej – paradokumentalne, typu „Trudne sprawy”, „Dlaczego ja” czy „Malanowski i partnerzy” to kwota 50 złotych za statystowanie, natomiast 120 złotych za dzień zdjęciowy – pełną rolę. Trochę słabo, kiedy pomyślimy o tym, że znany aktor przychodzi na plan zdjęciowy – spędza na nim tyle samo czasu co statysta (bądź często mniej), i ten pierwszy za taki plan dostaje kilka tysięcy, a ten drugi – kilka złotych. 

Umowa statysty:

Każdy kto pojawia się na planie w roli statysty, musi podpisać odpowiednią umowę. W której w głównej mierze chodzi o zgodę na publikację swojego wizerunku. Są w niej jednak punkty, które wpływają na absolutną niekorzyść takiego statysty. Między innymi jest to punkt, mówiący o tym, że statysta musi być dostępny na planie przez 12 godzin, jeśli zajdzie taka potrzeba. 

Kwestia statystowanie jest taka, że umawiasz się na konkretny plan i konkretną stawkę – ustalmy – dostępność przez cały dzień, stawka: 80 złotych, płatne po planie. I bywa tak, że na planie spędzasz 2,5 h, i 80 zł wpada do kieszeni (co niestety jest rzadkością). Natomiast innym razem na planie spędzasz, faktycznie cały dzień i do kieszeni wpada… również 80 złotych. Co wygląda dosyć słabo. Istna loteria. 

Autentyczna historia:

Statyści pojawiają się na planie o uzgodnionej godzinie. Już na wstępie dowiadują się, że niestety, ekipa ma godzinne opóźnienie i znajduje się jeszcze w zupełnie innej, odległej lokalizacji. Zanim dojadą – minie godzina. Statyści muszą pozostać w miejscu zbiórki, jak ogłasza opiekun statystów. Dostają oni, klasycznie – bułkę na przetrwanie i mają „zająć się sobą”. Ekipa faktycznie przyjeżdża za 1,5 h – ale jak się okazuje, mają przerwę obiadową – co w efekcie daje kolejną godzinę straconego czasu statystów, którzy „muszą się zająć sobą”, w niezbyt przyjaznych warunkach. Kiedy ekipa zjada ciepły obiadek, mija kolejna godzina – przecież filmowcy muszą rozłożyć sprzęt. Gdy statyści są wreszcie poproszeni o przebranie się – muszą to zrobić w miejscu publicznym, a swoje rzeczy zostawić w przestrzeni, do której ma dostęp każdy przypadkowy przechodzień. Słabo. Zmęczeni, 4 godzinnym czekaniem, statyści, wreszcie są poproszeni na plan. Zanim dochodzi do właściwej sceny, w której wreszcie są potrzebni, mija kolejny czas, a w tle odgrywa się niezła jadka, z reżyserem i ekipą filmową w roli głównej. Statyści, na których nikt nie zwraca uwagi, są świadkami rzucania scenariuszem przez reżysera, krzyków i totalnej dezorganizacji. Potem kilka dubli, i kolejne czekanie. Nagle ekipa zostaje wyproszona z planu, gdyż przekroczyli czas realizacji. A niektórzy statyści nie zdążyli nawet przez moment pojawić się przed kamerą, bo mieli brać udział w kolejnej scenie, do której ostatecznie nie doszło… Ich irytacja – wyobraźcie sobie sami. Bez szczegółów, co to za plan, jaka to agencja statystów. Ale jak tylko o niej słyszę – radzę unikać. 

Warunki pracy:

12 godzin w deszczu za 60 złotych, nie brzmi fajnie. Upał, deszcz, wichura – nieważne, scenę odegrać trzeba. A warto dodać, że „granie lata” przy minusowej temperaturze, do łatwych nie należy. Każdy inny pracownik planu – nawet podrzędny pomocnik operatora, oświetleniowca, dźwiękowca – kogokolwiek tak naprawdę, ma możliwość odpoczynku i ogrzania się w cateringowym busie. Statysta – nie.

Ekipa, która spędza na planie tyle samo czasu co statysta – czasem mniej, ma w przeciągu całego dnia do dyspozycji ful opcje – pełne wyżywienie – śniadanie, obiad dwudaniowy, podwieczorek, kolacje. Statysta? No way. Zazwyczaj dostanie bułkę na cały plan zdjęciowy bądź, jak to mają w zwyczaju mówić rozżaleni statyści – rozwodnioną zupę, którą muszą zjeść w pośpiechu, często w tragicznych warunkach,  zazwyczaj gdzieś na korytarzu, na schodach, siedząc na podłodze, lub w plenerze.

Traktowanie statysty:

„Bydło”, „Stonki” – tak pogardliwie ekipa filmowa ma w zwyczaju nazywać statystę. Separacja od reszty – traktowanie jak gorszy gatunek – to wszystko jest bardzo widoczne na niektórych planach.

„Rosjanin, Niemiec i statysta chcieli przejść przez granicę, której pilnował Diabeł. Zgodził się ich przepuścić, jeśli wytrzymają na mrozie 12 godzin w letnich ubraniach bez jedzenia i picia. Niemiec wytrzymał godzinę i wymiękł. Rosjanin wytrzymał sześć godzin i wymiękł. Po 12 godzinach Diabeł przychodzi do statysty i pyta:

– A ty nie zmarzłeś?

– A to już zaczęliśmy?! Myślałem, że czekamy na ekipę….”

Smutne, ale jakże prawdziwe… Skąd się to wszystko wzięło? Fakt faktem, statystą może zostać każdy ale przychodzi on do pracy – na plan filmowy, tak samo jak główny aktor, dlaczego więc jest traktowany jak … zupełnie nikt? Prawda jest natomiast taka, że ” Bez statystów nie powstałby przecież żaden film” – więc troszkę więcej szacunku.

Podsumowując:

Jest to naprawdę ciężka praca, i przede wszystkim – jednak, nie dla każdego. Warunki, godziny pracy – często na planie trzeba być już o godzinie 5 rano – to wszystko wiążę się z wykończeniem psychicznym oraz fizycznym. Zmęczenie daje się we znaki, i często jest niestety dużo gorsze niż po 8 godzinach w korpo.

Dla kogo więc jest statystowanie?

Idealne jako dodatkowy zarobek, do stałej pracy. Na pewno nie jako jedyny, główny dochód. Ze statystowania skorzystać mogą osoby, które nie mają stabilnej pracy – miewają dni wolne. Dorobić tak sobie również mogą studenci, oraz emeryci. Prace na etat jednak ciężko godzić z planami zdjęciowymi. Jest to też na pewno jakaś droga dla zdeterminowanych i tych z wielkimi marzeniami na rozpoczęcie aktorskiej kariery. Pokazywanie się na planach i poznawanie ludzi z filmowego środowiska bowiem może zaplusować w przyszłości.

Czy są jakieś pozytywy takiej pracy?

Pomimo tego, że cały artykuł skupiony był na negatywach i trudach pracy statysty, ma ona również swoje plusy. Wielu z nas marzy o przygodzie na planie filmowym i pokazaniu się w telewizji. Nie każdemu udaje się zostać telewizyjną gwiazdą, natomiast, będąc statystą, można poczuć namiastkę medialnego świata. Zapewne więc jest to fantastyczna przygoda. Ponadto  – zobaczyć siebie na wielkim ekranie – bezcenne. Jest to także dobra okazja do tego by zobaczyć jak „od kuchni” wygląda praca na profesjonalnym planie filmowym. Własnymi siłami raczej nie mielibyśmy możliwości dostać się na plan – dzięki agencjom statystów staje się to możliwe. A ponadto, to dobra okazja do tego by podejrzeć pracę swoich ulubionych aktorów, poznać ich, a czasem nawet zamienić kilka słów. 

Tak czy siak – zanim zapiszecie się do takiej agencji – radzę poważnie się zastanowić nad tym, czy należycie do tych, bardzo cierpliwych i wyrozumiałych!