23 lutego obchodzony jest Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją – według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) stanowi ona jeden z najpoważniejszych problemów zdrowotnych na świecie. Obecnie na depresję cierpi ok. 350 mln ludzi na całym świecie, z czego 15-20 proc. stanowią osoby po 65 roku życia. Sposobem na łagodzenie skutków tej choroby może być aktywność fizyczna.

Z danych Światowej Organizacji Zdrowia wynika, że do 2020 roku depresja będzie drugą, najczęstszą chorobą cywilizacyjną, a do 2030 roku może znaleźć się na pierwszym miejscu. Według badania „Aktualne problemy i wydarzenia” zrealizowanego przez CBOS w październiku 2018 roku, na zachorowania największy wpływ mają: nadmierny, długotrwały stres (68 proc.), szybkie tempo życia i nadmiar obowiązków (56 proc.) oraz samotność i brak kontaktów z ludźmi (56 proc.). Najczęściej problemy z depresją deklarują mieszkańcy średnich miast (20 000 – 99 000 ludności), najrzadziej z dużych aglomeracji (500 000+). Aż 82 proc. badanych cierpiących na depresję konsultowało się w tej sprawie z lekarzem, natomiast pozostałe 18 proc. jako powód braku konsultacji lekarskiej uznało chęć samodzielnego poradzenia sobie z chorobą.

Niewidoczna choroba

Rozpoznanie depresji u osób starszych bywa trudnym zadaniem. Problemy z koncentracją, zaburzenia nastroju, bezsenność, wycofanie z życia towarzyskiego, zaburzenia apetytu i ogólna bierność życiowa często są bagatelizowane przez seniorów, którzy objawy depresji przypisują naturalnym zmianom fizjologicznym związanym z wiekiem. CBOS podaje, że traktowanie depresji w kategoriach wymysłu, niepoważnej choroby jest najbardziej charakterystyczne dla badanych w wieku 65+. Przypuszcza się, że około 40 proc. przypadków tej choroby u osób starszych pozostaje nierozpoznanych.

Aktywność fizyczna sposobem na łagodzenie i profilaktykę depresji

Z badań Blumenthala z 2007 roku wynika, że ćwiczenia fizyczne oddziałują na osoby z dużą depresją równie skutecznie co terapia lekowa.

– W jednym z badań już po niecałych dwóch tygodniach regularnego, codziennego marszu uzyskano istotne zmniejszenie objawów depresji u osób chorych. Najlepsze efekty przynosi wysiłek fizyczny aerobowy ok. 30-45 minutowy podejmowany regularnie, najlepiej codziennie albo co drugi dzień. Można zacząć od zwykłych spacerów lub nordic walking. Dobrą alternatywą będą bieżnie lub rowery stacjonarne. Niemniej każdy rodzaj ruchu jest bodźcem dla organizmu – mówi dr Sylwia Nowacka-Dobosz z Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie- Ponieważ aktywność, szczególnie sportowa, wymaga od człowieka dużego wysiłku, system nerwowy podejmuje produkcję substancji chemicznych takich jak endorfiny czy serotonina (tzw. hormony szczęścia), mających na celu złagodzenie stresu biologicznego. Ich zadaniem jest m.in. złagodzenie odczucia bólu i psychicznego napięcia w trakcie i po wykonanych ćwiczeniach. Ich działanie na organizm odbieramy jako poprawę nastroju, stan rozluźnienia, a nawet poczucie euforii. Jednocześnie reguluje się poziom hormonów stresu, czyli kortyzolu i adrenaliny, które w dużej mierze odpowiadają za depresję, prowadząc do stanu wyczerpania. Niektóre wytwarzane białka mają za zadanie zainicjować procesy naprawcze zarówno w układzie mięśniowym, jak i nerwowym – dodaje.

Mimo tak pozytywnego wpływu aktywności fizycznej na obniżony nastrój i profilaktykę chorób, takich jak depresja wciąż blisko 40 proc. Polaków nie podejmuje żadnej formy ruchu nawet raz w miesiącu, włączając w to spacery, czy jazdę na rowerze np. do pracy. W tej grupie blisko 60 proc. stanowią osoby po 60. roku życia jak podaje badanie MultiSport Index 2018.

– Tymczasem to właśnie sport może być przepustką dla seniorów do dłuższego i bardziej komfortowego życia, o ile nie istnieją istotne przeciwskazania. Za niski wskaźnik aktywności osób starszych odpowiadać może różnica pokoleniowa. Współcześni seniorzy dorastali w zupełnie innych warunkach, a w związku z tym mają też inne nawyki dotyczące aktywności fizycznej. Często są aktywni, nie uprawiając sportu. Zdarza się, że swoje obowiązki domowe traktują jako wystarczającą ilość ruchu. Niestety zazwyczaj to za mało, by zachować odpowiedni poziom witalności. Konieczne są inicjatywy aktywizujące osoby starsze i zwiększające ich świadomość w zakresie bezpiecznych form aktywnego wypoczynku – zaznacza Joanna Kotek psycholog sportu, trener mentalny, szkoleniowiec.

Z roku na rok przybywa programów aktywizujących seniorów. Aby spotkały się one z zainteresowaniem muszą być dopasowane do potrzeb osób starszych.

– Wsparciem w rozpoczęciu ćwiczeń może być dla seniora jego własna rodzina, zwłaszcza jeśli wcześniej nie ćwiczył i ma obawy związane z pierwszą wizytą w obiekcie sportowym. Wspólna aktywność fizyczna to rozwiązanie, w ramach którego ludzie wzajemnie mobilizują się do regularnych ćwiczeń. To także szansa na wspólny czas czy wzmacnianie relacji. Takiej aktywności fizycznej sprzyjają np. karty sportowe oferowane przez pracodawców, które pracownik może zamówić np. dla swoich rodziców lub dziadków. Z badań MultiSport Index wynika, że 78 proc. użytkowników takich kart, ćwiczy częściej – podsumowuje Adam Radzki, Członek