Odzyskana po wojnie. XVI-wieczna grafika wraca do Muzeum Narodowego w Gdańsku
XVI-wieczna grafika z kolekcji Jacoba Kabruna, gdańskiego kupca, wzbogaciła zbiory Muzeum Narodowego w Gdańsku. Obiekt jest tym bardziej cenny, że to odzyskana strata wojenna – rycina zaginęła w czasie II wojny światowej.
XVI-wieczny miedzioryt Johanna Saenredama „Portret malarza Johanna von Aachen” pochodzi z kolekcji żyjącego na przełomie XVIII i XIX wieku gdańskiego kupca Jacoba Kabruna. Przedstawia portret Johanna (Hansa) von Aachen (1552-1615) – nadwornego malarza cesarza Rudolfa II. Powstał według malarskiego pierwowzoru Pietera Isaacsza (1568-1625) – urodzonego w Danii malarza pochodzenia holenderskiego, pracującego dla króla duńskiego Christiana IV.
Obiekt został przekazany przez wiceministra kultury Jarosława Sellina do zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku. Podczas oficjalnego przekazania, które odbyło się w piątek, 23 sierpnia, minister podkreślił, że rycina jest tym bardziej cenna, że zaginęła w czasie II wojny światowej.
– Ta grafika wygląda dość niepozornie, lecz jej rzeczywiste znaczenie nie tkwi w wymiarach, wartości rynkowej czy walorach estetycznych, które wytrawne oko z pewnością doceni, lecz w jej historii i w tym, że po tylu latach od zakończenia drugiej wojny światowej wreszcie powraca do swojej macierzystej kolekcji – podkreślił wiceminister Sellin podczas uroczystości przekazania odzyskanej straty wojennej.
Losy grafiki Saenredama pozostawały nieznane do grudnia 2018 r., kiedy to Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Wydział ds. Restytucji Dóbr Kultury – zostało poinformowane przez pana Mariusza Pilusa, że wystawiono ją na sprzedaż w domu aukcyjnym Galerie Gerda Bassenge w Berlinie.
Na podstawie przeprowadzonej analizy oznaczeń znajdujących się na grafice udało się potwierdzić tożsamość zaginionej ryciny. Wtedy Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zwróciło się do dyrektora galerii, pana Davida Bassenge’a i jego wspólnika dr. Nicolaasa Teeuwisse z prośbą o bezwarunkowy zwrot dzieła.
Minister podkreślił, że właściciele galerii wykazali się przychylnością i zrozumieniem kwestii restytucyjnych. Dzięki temu, między MKiDN a Galerie Gerda Bassenge zostało podpisane porozumienie o przekazaniu grafiki.
– Obaj panowie wykazali się etyczną i godną naśladowania postawą, dzięki temu ta grafika wraca dziś do muzeum. Mam nadzieję, że takich postaw będzie coraz więcej, bo też wiele strat wojennych odnajduje się w rękach prywatnych, czy w to w Polsce, czy za granicą – powiedział.
Jarosław Sellin podziękował również dyrektorowi Muzeum Narodowemu w Gdańsku Wojciechowi Bonisławskiemu i pracownikom muzeum, którzy ściśle współpracowali z Wydziałem ds. Restytucji Dóbr Kultury MKiDN oraz wykazali się zaangażowaniem w odzyskanie tej straty wojennej.
Przekazana grafika Johanna Saenredama wchodziła w skład kolekcji gdańskiego kupca Jacoba Kabruna liczącej 349 obrazów, 1950 rysunków i akwarel, 11 tys. sztychów oraz 2 tys. książek. Kupiec w testamencie spisanym w 1814 roku przekazał zgromadzoną przez siebie kolekcję miastu Gdańsk. Zgodnie z jego wolą zbiory zostały przekazane miastu i były podstawą do utworzenia w Gdańsku w 1870 roku Muzeum Miejskiego, instytucji, której Muzeum Narodowe w Gdańsku jest kontynuatorem.
Pod koniec II wojny światowej znaczna część zbiorów Muzeum Miejskiego wraz z dziełami sztuki z kolekcji Kabruna została wywieziona do Niemiec i ukryta. Los większości pozostał nieznany, wśród nich także los sześćdziesięciu trzech pozostałych miedziorytów Jana Saenderama.
