Kto jeszcze nie słyszał o Xavierze Dolanie powinien jak najszybciej nadrobić zaległości. To młody kanadyjski reżyser, przedstawiciel kina niezależnego. Choć ma dopiero 25 lat, to może się pochwalić swoim artystycznym dorobkiem, który liczy już pięć bardzo dobrych filmów. Tym, co wyróżnia filmy Dolana, są niełatwe tematy, dotyczące nieoczywistych relacji międzyludzkich.

Xavier Dolan w swoich filmach wiele czerpie z własnych doświadczeń, ale też z obserwacji najbliższego środowiska. Tematy, za które porusza to homoseksualizm, biseksualizm, transseksualizm oraz trudne relacje między rodzicami a dziećmi.

Młody reżyser zadebiutował filmem „Zabiłem moją matkę”, w którym przedstawia historię 16-letniego chłopaka, żyjącego w homoseksualnym związku i jego toksyczne relacje z matką. Jest to najbardziej autobiograficzny film Dolana. Wątek homoseksualny nie jest w tym filmie najważniejszy, jest raczej tłem, za pomocą którego widz ma wyraźniej dostrzec mieszczańską postawę matki Huberta, głównego bohatera. Młody chłopak wini matkę za to, że go nie rozumie, że nie wie kim naprawdę jest. W tej relacji brakuje stuprocentowego porozumienia, miłości i pełnej akceptacji tej drugiej osoby. W swoim debiucie Dolan przedstawia klasyczny konflikt między dziećmi a rodzicami, pojawiający się w okresie dojrzewania, kiedy młodego człowieka wypełnia bunt przeciwko otaczającemu światu. Hubert przepełniony jest skrajnymi emocjami – od miłości do nienawiści. Miłość do matki przechodzi w nienawiść do tego stopnia, że pewnego dnia wyznaje: „Zabiłem swoją matkę”. Jest to symboliczne uśmiercenie, po którym Hubert ma nadzieje, że zdrowe relacje między nim a jego matką odrodzą się na nowo.  

Podobny temat, czyli trudne relacje między matką i synem, pojawia się w najnowszym filmie Dolana „Mama”. Tutaj mamy do czynienia z młodym chłopakiem, chorym na ADHD, który w napadach szału jest bardzo agresywny. To nie jest już historia pełna żalu i nienawiści, jak w debiucie. Jest to obraz wielkiej miłości matki do syna, chęci ulepszenia jego życia za wszelką cenę, nawet jeśli miałoby to być oddanie ukochanego syna do specjalnego zamkniętego zakładu psychiatrycznego. „Mama” to mistrzowsko opowiedziana historia o miłości, nadziei na lepsze jutro, przepełniona optymizmem. Za pomocą tego filmu Xavier Dolan wydobywa z widzów wszelkie emocje, wyciska łzy, ale też bawi oraz sprawia, że wychodzi się z kina pokrzepionym.

Znamienne jest to, że w obydwu filmach główny bohater nie ma ojca. Rodzice Huberta są rozwiedzeni, natomiast tytułowa Mama Steve’a jest wdową. To wyraźne nawiązanie do autobiograficznych wątków Dolana, który również wychowywał się bez ojca. Brak ojcowskiego oparcia może wpłynąć na relacje syna z matką i właśnie ten problem przedstawia Dolan w swoich filmach.

Kolejne ważne tematy w filmach Dolana to homoseksualizm, biseksualizm oraz transseksualizm. „Wyśnione miłości” to interesująca historia dwójki przyjaciół – homoseksualnego chłopaka i heteroseksualnej dziewczyny, którzy zakochują w jednym chłopaku. To obraz pełen namiętności, rywalizacji, wreszcie przyjaźni, która przetrwa wszystko. „Wyśnione miłości” jest filmem, w którym oprócz wiodącej fabuły pojawiają się, stylizowane na dokumentalne, wypowiedzi kilku osób, opowiadających o swoich nieudanych związkach. W tym filmie Dolan zwraca uwagę widzów na to, że nie istnieje miłość tylko i wyłącznie hetero- bądź homoseksualna. Reżyser ukazuje nam wachlarz miłości i uczuć, jakie mogą zaiskrzyć między dwojgiem, a czasem trojgiem ludzi.

„Na zawsze Laurence” to trudna historia pewnego związku. Z pozoru wydawałoby się, że główna para bohaterów nie wyróżnia się niczym szczególnym. Okazuje się jednak, że mężczyzna czuje się wewnętrznie kobietą i myśli o tym, by zmienić płeć. Jest to wyzwanie i ogromna próba dla związku dwojga kochających się ludzi. Dolan w tym brawurowym, czasami wręcz kostiumowym filmie stawia bardzo ważne pytanie: czy kochamy drugą osobę ze względu na jej płeć, czy też ze względu na to jakim jest człowiekiem w ogóle? „Na zawsze Laurence” to film o trudnej, ale wielkiej miłości, która przetrwa absolutnie wszystko, nawet zmianę płci partnera.

Na pewno filmy Dolana nie są łatwe. Bohaterowie wykreowani przez młodego reżysera nie są jednoznaczni, czarno-biali. Xavier Dolan jest świetnym obserwatorem i badaczem złożonej ludzkiej psychiki. Stawia swoim widzom niewygodne pytania, pobudza ich do refleksji, zastanowienia się, czy życie jest tak proste, jakby nam się wydawało. Poprzez swoje filmy zmusza widzów do wyjścia poza pewne ustalone społecznie ramy. 

Karolina Wójtowicz