Podczas posiedzenia połączonych Komisji Sejmowych ds. Energii, Klimatu i Aktywów Państwowych oraz Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, które odbyło się 5 marca 2025 r., przedstawiono porównanie efektów działań antysmogowych w dwóch małopolskich miastach – Krakowie i Tarnowie.

Krzysztof Woźniak z Grupy Zdrowego Oddychania podkreślił, że w Tarnowie udało się znacząco ograniczyć zanieczyszczenie powietrza bez konieczności wprowadzania zakazów używania paliw stałych. Kluczem do sukcesu okazała się edukacja mieszkańców w zakresie prawidłowego, bezdymnego spalania drewna i węgla. Przeprowadzono kilkanaście pokazów, akcje informacyjne w szkołach oraz działania wspierane przez Policję, Straż Miejską i kominiarzy.

W odróżnieniu od tego podejścia, Kraków zdecydował się na całkowity zakaz stosowania paliw stałych (od 1 września 2019 r.), obejmujący także nowoczesne urządzenia spełniające unijne normy ekoprojektu. Pomimo wysokich kosztów i masowej wymiany systemów grzewczych, jakość powietrza w Krakowie nie uległa trwałej poprawie. Dane z raportu Generalnego Inspektoratu Ochrony Środowiska (GIOŚ) za rok 2024 jednoznacznie wskazują, że Kraków nadal klasyfikowany jest jako strefa o najgorszej jakości powietrza (klasa C), podczas gdy Tarnów uzyskał najwyższą ocenę – klasę A – zauważył ekolog współdziałający z kampanią Drewno Pozytywna Energia.

Drewno – odnawialne źródło energii i filar zrównoważonej gospodarki

Działania Tarnowa w zakresie walki ze smogiem wpisują się w szerszy kontekst racjonalnej polityki energetycznej, która nie odcina obywateli od sprawdzonych i lokalnych źródeł ciepła. W Tarnowie drewno pozostaje legalnym i praktycznym paliwem, zapewniającym mieszkańcom bezpieczeństwo energetyczne, szczególnie w czasie przerw w dostawie gazu lub prądu. Drewno opałowe to ekologiczne, odnawialne i rodzime źródło energii, które może i powinno być elementem zrównoważonej polityki klimatycznej i surowcowej Polski – mówi Wojciech Perek, reprezentujący Ogólnopolskie Stowarzyszenie Kominki i Piece oraz kampanię Drewno Pozytywna Energia. Promowanie prawidłowego spalania drewna w nowoczesnych urządzeniach grzewczych, zamiast jego zakazywania, to droga zgodna z praktykami stosowanymi w wielu krajach Europy Zachodniej.

W kontekście tych działań warto wspomnieć o ważnej zmianie w strukturach Lasów Państwowych. Od 5 sierpnia 2025 r. funkcję Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych objął pan Adam Wasiak – fachowiec i doświadczony leśnik, który już wcześniej kierował tą instytucją. Jako środowiska promujące wykorzystanie drewna w energetyce lokalnej, liczymy na kontynuację zrównoważonej i planowej gospodarki leśnej. Liczymy na owocną współpracę, szczególnie w zakresie promocji drewna jako taniego, łatwo dostępnego i odnawialnego paliwa. To surowiec, którego nam stale przybywa – dodaje Wojciech Perek.

Jakie wnioski płyną z porównania Krakowa i Tarnowa?

1. Zakazy nie przyniosły oczekiwanych efektów – mimo ogromnych wydatków, Kraków nadal boryka się z problemem smogu.
2. Edukacja i świadomość społeczna działają skuteczniej i taniej, bez negatywnych skutków społecznych.
3. Bezpieczeństwo energetyczne jest istotnym aspektem – nowoczesne kominki i piece na drewno działają także bez prądu.
4. Drewno jako paliwo odnawialne powinno być promowane, nie zakazywane – szczególnie w urządzeniach zgodnych z normami ekoprojektu.
5. Polskie programy antysmogowe muszą uwzględniać krajową specyfikę i nie mogą służyć interesom zagranicznych korporacji energetycznych.

Tymczasem krakowscy Radni z góry odrzucają wszelkie inicjatywy społeczne mające na celu zmianę krakowskiej uchwały antysmogowej, a Kraków pozostaje jedynym miastem na świecie z całkowitym zakazem ogrzewania drewnem. Skutkiem tego mieszkańcy są skazani na ogrzewanie gazem, który jest paliwem kopalnym i prądem, który zimą również w większości pochodzi ze spalania paliw kopalnych – podsumowuje Wojciech Perek.